Doğu ve Güney Çin Denizi arasında yer alan Tayvan, dünya genelinde 7 nanometreden daha ince gelişmiş çiplerin yaklaşık yüzde 60’ını üretiyor.
Bu çipler, özellikle yapay zeka, 5G teknolojileri ve askeri silahlar gibi alanlarda stratejik öneme sahip. Bu durum, Tayvan’ı, ABD ve Çin arasında giderek yükselen ticaret ve teknoloji gerginliğinde jeopolitik bir aktör haline getiriyor.
Tayvan merkezli Taiwan Semiconductor (TSMC) şirketi, son yıllarda küresel mikroçip üretim sektöründe önemli bir aktör olarak öne çıkarken, United Microelectronics (UMC) ve MediaTek de dikkat çeken diğer şirketler arasında yer alıyor.
Hollandalı ASML ve Güney Koreli Samsung gibi firmalar bu alandaki üretimleriyle dikkat çekerken, ABD’de Micron, Intel, Nvidia ve Texas Instruments gibi şirketler son dönemde bu sektördeki faaliyetlerini artırdı.
ABD yönetimi, bu yıl CHIPS Yasası çerçevesinde, ülkedeki şirketlerin yanı sıra TSMC’ye de milyarlarca dolarlık bir destek sağlayarak rekabet gücünü artırmayı hedefliyor.
Son olarak, TSMC’nin Arizona’daki üretim tesisinde elde edilen çiplerin verimlilik oranı, Tayvan’daki benzer tesislere göre yaklaşık 4 puan daha yüksek düzeyde gerçekleşti.
Batı dışındaki “Küresel Güney” ülkeleri, Çin gibi HiSense, Biren ve SMIC gibi şirketlerle önemli çip ve yarı iletken üretim kapasitelerine sahip.
Stratejik Önemi Neden Artıyor?
Akıllı telefonlardan bilgisayarlara, sanayi makinelerinden askeri sistemlere pek çok alanda kullanılan çip ve yarı iletkenler, ülkelerin ulusal güvenliği ve küresel ekonomik yapısı açısından kritik bir öneme sahip.
Dijitalleşme süreçleri hız kazanırken, sağlık, finans ve ulaşım gibi sektörlerde gelişmiş çip teknolojilerine olan talep artmaya devam ediyor.
Bu nedenle, ABD ve Çin arasındaki rekabette önemli bir odak noktası haline gelen çip ve yarı iletken sektörü, askeri hazırlıklardan ekonomik rekabete kadar geniş bir skalada etkili olabilir. ABD; Japonya ve Tayvan gibi ülkelerle işbirliğini artırma yönünde adımlar atıyor.
Kovid-19 pandemisi ve sonrasındaki çatışmalar, küresel tedarik zincirlerini zorlar hâle gelirken, çip ve yarı iletken üretiminin yerelleştirilmesinin stratejik önemi daha da arttı.
Uzmanlar, AA muhabirinin sektördeki gelişmeler ve geleceği üzerine sorularını yanıtladı.
Yapay Zeka Etkisi Giderek Artacak
ABD merkezli Bilgi Teknolojileri ve İnovasyon Vakfı Başkan Yardımcısı, TSMC’nin Arizona tesislerinde elde edilen başarının önemine dikkat çekti. Ancak, TSMC’nin Tayvan’daki daha gelişmiş üretim süreçlerinin de devam ettiğini belirterek, “Bu durum Tayvan’ın küresel yarı iletken üretimindeki kritik önemini azaltmaz,” dedi.
2025’te küresel yapay zeka pazarının 390,9 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Uzman, bu durumun yarı iletkenlere duyulan talebin artmasına yol açacağını ve özel yapay zeka çiplerine olan ihtiyacın yaklaşık yüzde 20 artacağı öngörüsünde bulundu.
Yapay zeka çiplerine yönelik artışın etkisiyle, TSMC, Samsung, Micron, Intel, Nvidia, Texas Instruments ve ASML gibi firmalara yeni rakiplerin doğma olasılığını düşük gördüğünü ifade etti.
Yarı iletkenlerin, küresel teknoloji ekonomisinde artan öneme sahip olduğunu belirten uzman, “Yarı iletkenler, rekabetçi işletmelerle ülkeler için stratejik bir varlık haline gelecek,” açıklamasında bulundu.
Tedarik Zincirlerinin Yeniden Şekillenmesi
Piyasa araştırma şirketi IDC Grup Başkan Yardımcısı, TSMC’nin diğer ülkelerde üretim kapasitesini artırmak istediğini açıkladı. Ancak araştırma ve geliştirme unsurlarının hâlâ Tayvan’da kalmasının önemine dikkat çekti.
Çip ve yarı iletken üretimine artan ilginin uzun zamandır beklenen bir süreç olduğunu aktaran uzman, Kovid-19 pandemisinin tedarik zincirine dair düşünceleri yeniden şekillendirdiğine vurgu yaptı.
Asya bölgesinde öncü kapasitenin büyük bir kısmının bulunduğunu belirten uzman, “Çin ve Tayvan arasındaki artan gerilimin risklerini minimize etmeye yönelik bir değişim gerekiyor,” dedi.
ABD ve Avrupa Birliği’nin bu alanda yeni yasalar çıkardığına işaret eden uzman, Kovid-19 sonrası sektörde yarı iletkenlerin öneminin daha fazla fark edildiğini ifade etti.
Gelecek süreçte büyük teknoloji şirketlerinin bu alanda sermaye yatırımları yapmasının beklendiğini belirtti.
Jeopolitiğin yarı iletken sektörü üzerindeki etkisinin artmakta olduğuna dikkat çekerek, gelecekte iki farklı tedarik zincirinin oluşabileceğine dair öngörüde bulundu.
ABD’nin Stratejik Adımları
ABD merkezli Uluslararası Stratejik Araştırmalar Merkezinden bir uzman, Tayvan’ın çip üretimindeki önemini koruyacağını ifade etti, ancak bununla birlikte Çin baskısı karşısında bağımlılığı azaltmanın ABD için kritik bir görev olduğunu vurguladı.
Küresel çip talebinin dijitalleşme ile birlikte artış göstereceğini belirten uzman, mevcut şirketlerin 2030 yılı itibarıyla sektörde lider konumunu sürdüreceğini bildirdi.
Uzman, “Ülkeler küresel pazara güvenemiyorsa kendi yarı iletken endüstrilerine yatırım yapma zorunluluğu hissedecek, bu konu daha büyük bir önem kazanacaktır,” diyerek dikkat çekti.
Gelecekteki Yarı İletken Üretimi
Hindistan merkezli bir araştırma kuruluşunun yöneticisi, TSMC’nin Amerika’da üretim yapma eğiliminin artması durumunda, Tayvan’ın stratejik öneminin azalabileceğini belirtti. Ayrıca, yarı iletken tedarik zincirinin diğer aşamalarına da odaklanılmasının gerekliliğine değindi.
Şu anda grafik işleme birimlerinin makine öğrenimi uygulamaları için kullanıldığını, ancak özel uygulamalara yönelik çiplerin geliştirilmesinin gerekliliğinin arttığını vurguladı. Bu durum yeni tasarım ve mimarilerin gerekeceği anlamına geliyor.
Yarı iletken üretimindeki erişimin gelecekte kritik bir hale geleceğini, ancak bunun yerel üretimle sınırlı kalmaması gerektiğini ifade etti. Dost ülkelerde gelişmiş üretim tesislerinin bulunmasının, uluslararası ilişkiler açısından önem taşıdığını vurguladı.
Yarı iletkenler konusunda çok taraflı işbirliğinin zorunlu olduğunu belirtti.
