TCMB, Çıktı Açığının Dezenflasyon Sürecindeki Rolünü Değerlendirdi
Merkez Bankası (TCMB) blogunda yayınlanan bir yazıda, dezenflasyon sürecinde çıktı açığı ve fazlası göstergelerin önemi analiz edildi.
Yazıda, "çıktı fazlası"nın, fiziki üretim seviyesinin potansiyel üretim seviyesini aştığı, dolayısıyla güçlü talep ve enflasyon baskısı yarattığı; "çıktı açığı"nın ise üretimin potansiyel altında kaldığı, talepte gerileme ve dezenflasyonun hakim olduğu bir durumu yansıttığı vurgulanıyor.
Çıktı Açığı, Gözlenebilir Bir Değişken Değil
Yazıya konu olan "çıktı açığı", enflasyonist baskılar ve para politikaları açısından kritik bir gösterge olsa da, doğrudan ölçülebilir bir değişken değil. Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) verileri fiili üretimi yansıtmasına rağmen, potansiyel üretim ve büyüme seviyelerinin doğrudan belirlenmesi mümkün değil. Bu nedenle, çıktı açığı çeşitli yöntemlerle tahmin edilmek zorunda.
Tahmin Yolları ve Sonuçlar
TCMB, üç temel yöntemle çıktı açığı veya fazlasını takip ediyor. Bunlar istatistiksel filtreleme, öncü göstergeler ve yarı yapısal genel denge modelleri. 29 Kasım’da açıklanan 3. çeyrek GSYİH verilerini de içeren bu yöntemlerin son tahmin sonuçları, talepte genel bir ılımlılık eğilimi gösteriyor. İstatistiksel filtreleme yöntemiyle elde edilen göstergeler negatif bölgede yoğunlaşırken, anket verilerine dayalı gösterge pozitif bölgede düşüş eğiliminde. Yarı yapısal modeller bazındaki göstergeler de ağırlıklı olarak aşağı yönlü bir gidişat sergiliyor.
Sıkı Para Politikasının Etkisi
Yazıda ayrıca, politika faizindeki kademeli artışların (Haziran 2023 – Mart 2024) çıktı açığı tahminleri üzerindeki etkisi vurgulanıyor. Son dönemde, çıktı açığının 2023 yılının ikinci çeyreğinde ulaştığı yüksek pozitif seviyelerden gerilediği; bu gerilemenin sıkı para politikasının gecikmeli etkilerinin sonucu olduğu belirtiliyor. Farklı yöntemlerden elde edilen göstergelerin oluşturduğu tahmin bandının, aşağı yönlü genişlediği kaydedildi. 8 göstergelerden 2023 son çeyreğinde sadece birinin negatif seviyelerde olurken; 2024 yılının üçüncü çeyreği için 6 göstergenin negatif seviyede olduğu vurgulanmakta.
Dezenflasyon Sürecinde Tahmin
Yakın dönem göstergelerinin genel değerlendirmesi, talebin yavaşlamasının devam edeceği ve enflasyondaki düşüşü destekleyici seviyelere ulaşacağı yönünde. Sıkı para politikasının sonuçlarından kaynaklanan iç talebin dengelenmesi ve önümüzdeki dönemde negatif seviyelerde öngörülen çıktı açığı, dezenflasyon sürecindeki önemli bir etken olarak kabul ediliyor.
